Հայաստանում գործազրկության մակարդակը 20 տոկոսի է հասնում. ուսումնասիրություն
Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ Հայաստանում գործազրկության մակարդակը կազմում է 14%, սակայն, ըստ փորձագիտական հանրության, այս ցուցանիշը հասնում է 20%-ի, ուստի անհրաժեշտ է նախաձեռնություն ցուցաբերել, որպեսզի դրամական հոսքերը գնան գործազրկությունը նվազեցնելու ուղղությամբ։ Այս մասին ասվում է տնտեսական գիտությունների դոկտոր Աշոտ Թավադյանի եւ Տնտեսական գիտությունների թեկնածու Աղասի Թավադյանի ուսումնասիրության մեջ։
Դրանում, մասնավորապես, ասվում է.
«Վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն՝ Հայաստանում տնտեսական ակտիվության աճը 2023 թվականի առաջին կիսամյակում դանդաղել է մինչև տարեկան 11,4% (2022 թվականի առաջին կիսամյակի 11,8%-ից)։ Այս տարվա հունիսին 2022 թվականի հունիսի համեմատ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի աճն ավելի դանդաղել է՝ մինչև 6,8% (նախորդ տարվա 18,5%-ից): Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի աճը 2023 թվականի առաջին կիսամյակում մեծապես պայմանավորված է եղել առևտրի ոլորտով՝ 23,6%, մի փոքր ավելի քիչ՝ շինարարության ոլորտով՝ 17%-ով և սպասարկման ոլորտում՝ 16,8%-ով, որին զուգահեռ առկա է եղել արդյունաբերության աճի դանդաղում մինչև 1% և հասնելով գյուղատնտեսության 2% աճի, իսկ էներգետիկ համալիրը երկնիշ աճից իջել է մինչև 2,7% անկում։
Հայաստանում 2023 թվականի առաջին կիսամյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ Հայաստանի արտահանումն աճել է 72,8%-ով (1,891-ից հասնելով 3,267 մլն ԱՄՆ դոլարի), և դեռ շարունակում է աճել։
2022 թվականից նկատվում է Հայաստանի առևտրային ակտիվության աճ՝ հիմնականում Միության ուղղությամբ։ 2022 թ Հայաստանի արտահանումը Ռուսաստան զգալիորեն աճել է՝ $880 մլն-ից հասնելով $2,564 մլն-ի, այսինքն՝ 2,9 անգամ։ Մինչ կոնյակը եղել է ավանդական հիմնական արտահանման ապրանքը դեպի Ռուսաստան, 2022 թվականին տեղի է ունեցել տեղաշարժ դեպի տեխնոլոգիական առաջադեմ ապրանքներ՝ որպես հիմնական արտահանում: Հատկանշական է, որ առաջատար դիրք են գրավել այնպիսի ապրանքներ, ինչպիսիք են հեռախոսները, ավտոմեքենաները, բժշկական սարքերը և ռադիոսարքավորումները։ Նույն տարում մեքենաների և սարքավորումների արտահանումը Ռուսաստան աճել է ավելի քան 10 անգամ, մինչդեռ այնպիսի կատեգորիաներ, ինչպիսիք են քիմիական, պլաստմասսա, կերամիկա, ապակի և մետաղներ, աճել են ավելի քան 3 անգամ։ Արտահանման ընդհանուր աճին էապես նպաստել է մեքենաների և սարքավորումների արտահանման ընդհանուր աճը։
Հայաստանը պետք է ակտիվորեն զարգացնի բարձր ավելացված արժեքով արդյունաբերություն՝ արտահանման հեռանկարով։ Դրա անհրաժեշտության մասին վկայում են ինչպես ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալները, այնպես էլ խոշորագույն հարկատուների ցանկը։ 2023 թվականի առաջին կիսամյակում Հայաստանում տնտեսական աճի ցուցանիշները մի փոքր նվազել են նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Մինչդեռ բանկային և շինարարության ոլորտների համեմատությամբ արդյունաբերությունը շատ դանդաղ է աճում, որի աճը հունվար-հունիսին կազմել է ընդամենը 1%, ինչը բավականին ցածր ցուցանիշ է տնտեսական ակտիվության ընդհանուր աճի ֆոնին։ Մինչդեռ արդյունաբերությունը տնտեսական աճի առանցքային գործոնն է։
Ներկայացվել են 2023 թվականի առաջին կիսամյակի պետբյուջեի կատարման վերաբերյալ տվյալներ, որոնց համաձայն՝ պետբյուջեի եկամտային մասն աճել է մոտ 20%-ով։ Այս առումով ուշադրություն պետք է դարձնել երկրի խոշորագույն հարկատուների հնգյակին։ Հինգ խոշոր հարկատուներից միայն մեկը՝ «Գրանդ Տոբակոն», պատրաստի արտադրանք է արտադրում։ Մնացած բոլորը՝ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը, Գազպրոմ-Արմենիան, Ամերիաբանկը և Արդշինբանկը կա՛մ հումք են արտահանում, կա՛մ ներմուծում, կա՛մ ծառայություններ են մատուցում, ինչը խոսում է տնտեսության կառուցվածքի հետ կապված խնդիրների մասին։
Այն պայմաններում, երբ գլխավորապես գունավոր մետաղների հանքաքարն է արտահանվում, իսկ բանկերում մնում են բարձր տոկոսադրույքներ, արդյունաբերությունը շատ դժվար է զարգացնել։ Այդ իսկ պատճառով միջնաժամկետ հեռանկարում լուրջ տնտեսական աճի համար քիչ տեղ կա։ Մեր երկիրը նման է մի փոքրիկ նավի, որի շարժման ուղղությունը կախված է արտաքին քամիներից, որտեղ փչում է, այնտեղ նավարկելու ենք։ Հարցը թե՛ նավի, թե՛ նրա շարժիչի արդիականացումն է, և դրա համար անհրաժեշտ է բարելավել ողջ կառավարման թիմի հմտությունները, հակառակ դեպքում մեզ լուրջ խնդիրներ են սպասվում։
Պաշտոնական վիճակագրության համաձայն՝ երկրում գործազրկության մակարդակը կազմում է 14%, սակայն փորձագիտական հանրության տվյալներով՝ այս ցուցանիշը հասնում է 20%-ի։ Պետք է նախաձեռնող լինել, որպեսզի դրամական հոսքերը գնան գործազրկության նվազմանը: Ոչ պակաս կարևոր է գրագետ հարկաբյուջետային քաղաքականություն վարելը և դրամավարկային քաղաքականությունը , ինչը կլուծի նաև արդիականացումը:
Պատրաստի արտադրանք արտադրելու հնարավորությամբ նոր համատեղ ձեռնարկությունների ստեղծումը կհանգեցնի աշխատատեղերի ավելացմանը։
Ներկայումս, հատկապես դեպի Ռուսաստանի Դաշնություն հայկական արտադրանքի արտահանման կտրուկ աճի ֆոնին, հայկական կազմակերպությունների նկատմամբ երկրորդական պատժամիջոցների կիրառման դեպքեր են արձանագրվել, և այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտ է հստակ գնահատել իրավիճակը: Միևնույն ժամանակ արևմտյան գործընկերներին բացատրելով ԵԱՏՄ նախագծերին Հայաստանի մասնակցության առավելությունները»։
Աղբյուրը՝ news.am