Փորձագետը՝ Վերին Լարսի իրավիճակի մասին. կոնյակին կհետևի գինին
Այն, ինչ տեղի է ունենում Վերին Լարսում, որտեղ 3-4 ամսվա ընթացքում կուտակվել է հայկական կոնյակ արտադրողների 60-ից ավելի բեռնատար, արդյունք է վերջին 15-20 տարիների ընթացքում պետության վարած սխալ քաղաքականության։ ԱրմԻնֆո-ի թղթակցի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել Հայաստանի գինեգործների միության նախագահ Ավագ Հարությունյանը:
Նա պատմել է, որ Վերին Լարսում բեռնատարների կուտակումը պայմանավորված է երկու պատճառով. Նախ, և սա գլխավորն է, ռուսական շուկա ուղարկվող ալկոհոլային արտադրանքի որակի պահանջների խստացմամբ։ Եվ երկրորդ, այնուամենայնիվ, այն հանգամանքով, որ Հայաստանը դառնում է ոչ բարեկամական երկիր Ռուսաստանի համար։
Եվ, այդուհանդերձ, ինչպես նշել է Հարությունյանը, ռուսական կողմը տեղի ունեցողը պարզաբանում է նոր կարգավորումներով։ «Նրանք վերցնում են այս կամ այն արտադրողի կողմից արտադրված արտադրանքի նմուշը՝ լաբորատոր հետազոտության համար, որի արդյունքները ենթակա չեն վիճարկման: Դա կարող է տևել մի քանի ամիս», - ասել է նա, նշելով, որ ԵԱՏՄ կարգավորիչ նորմերն այս իրավիճակում որևէ նշանակություն չունեն։
Ստեղծված իրավիճակում Գինեգործների միության նախագահը ճիշտ է համարում արտադրողների ուշադրությունը հրավիրել թողարկվող արտադրանքի որակի վրա: Պետությունն այս դեպքում, նրա կարծիքով, միջամտության սողանցքներ չունի։ Այս կապակցությամբ Հարությունյանը դժգոհել է այն սխալ քաղաքականությունից, որը վարել է պետությունը երկար տարիներ։ Ալկոհոլային խմիչքների բարձրորակ արտադրությունը խթանելու փոխարեն կառավարությունը մշտապես որոշում է կայացնում արտադրողների սուբսիդավորման վերաբերյալ, այդ թվում ՝ խաղողի գնման, ինչը թույլ է տալիս այդ արտադրողներին արտադրել էժան, անորակ արտադրանք, որն իրացվում է արտահանման շուկաներում, ոչ հազվադեպ ՝ ինքնարժեքից ցածր գնով։
Հարությունյանը, վկայակոչելով առկա տեղեկությունները, հաղորդել է, որ շուտով ռուսական կողմը նման կարգավորումներ կկիրառի նաև հայկական գինու նկատմամբ: Նա նշել է, որ Հայաստանը տարեցտարի դիվերսիֆիկացնում է գինու արտահանման շուկաները, նվազեցնելով ռուսական շուկայի ընդգրկվածության մասնաբաժինը, սակայն արտադրողներն, առաջին հերթին, պետք է մտածեն իրենց արտադրանքի որակի բարձրացման մասին։
Հիշեցնենք, որ ըստ ՀՀ մաքսային ծառայության տվյալների, հայկական գինու իրացման հիմնական շուկան ավանդաբար ռուսականն է, որի մասնաբաժինը 2021 թվականին կազմել է 58,4 տոկոս։ 2022թ. ՌԴ շուկա արտահանվող հայկական գինու մասնաբաժինը աճել է մինչև 78,8%: Դրան մեծ տարբերությամբ հաջորդում են ԱՄՆ - ն ՝ 6,1 տոկոս մասնաբաժնով (2021 թվականի 9,3 տոկոսի դիմաց), Բելառուսը ՝ 1,4 տոկոս, Իսրայելը՝ 1,2 տոկոս, Ֆրանսիան ՝ ավելի քան 1 տոկոս, Ուկրաինան ՝ 1 տոկոս, Շվեյցարիան ՝ 0,8 տոկոս ։
Նշենք, որ 2018-2022 թվականներին Հայաստանից կոնյակի արտահանումն աճել է 85 տոկոսով՝ 29,3 մլն լիտրից մինչեւ 54,2 մլն լիտր։ Մոտ 80% - ը մատակարարվում է ռուսական շուկա։
Մեկնաբանությունների համար Երևանի «Արարատ» կոնյակի գործարան և «Խաղողագործության և գինեգործության հիմնադրամ» զանգահարելու ԱրմԻնֆո-ի փորձերը հաջողությամբ չեն պսակվել: Էկոնոմիկայի նախարարությունում ժամանակ են խնդրել պատասխանելու համար։