Աղասի Թավադյան. Հայաստան` Կովկասի վագր, թե՞ թանկ երազանք
Ներկայացնում ենք տնտեսագետ Աղասի Թավադյանի վելրուծական հոդվածը։
Հայաստանի տնտեսությունը կանգնած է բեկումնային պահի առջև։ ՀՆԱ աճի վերջին վերանայումները բացահայտել են մտահոգիչ իրականություն՝ երկրի տնտեսական վերելքը, որը վերջին շրջանում այդքան փառաբանվում էր, հիմնականում կառուցված էր ոչ կայուն գործոնների վրա։ Տվյալները մանրակրկիտ ուսումնասիրելիս պարզ է դառնում, որ տնտեսության աճը թվացյալ է. իրականությունը լուրջ մարտահրավերներն են:
ՀՆԱ աճը․ Վերանայման պատմությունը
Բարգավաճման պատրանքը
ՀՆԱ աճի ցուցանիշների վերջին վերանայումից հետո նվազեցվել են 2.6 տոկոսային կետով։ Այս նվազեցումները ցնցում են առաջացրել Հայաստանի տնտեսական դաշտում՝ հարկադրելով վերագնահատել երկրի տնտեսական առողջությունը։
Գծապատկեր 1.
Առաջին գծապատկերը ցույց է տալիս Հայաստանի տնտեսական ուղու անկայունությունը։ Մինչ երկարաժամկետ միջին աճը 4.5%-ի շուրջ է, վերջին տարիներին նկատվել են զգալի տատանումներ։ Վերջին վերանայումներն այս թվերը մոտեցնում են պատմական միջինին, հարցականի տակ դնելով վերջին շրջանի աճի կայունությունը։
Աճի պատրանքի բացահայտումը
Վերանայման պատմությունը դրամատիկ է և հեռուն գնացող հետևանքներ ունի․
- 2024թ․ առաջին եռամսյակի աճը վերանայվել է՝ 9.2%-ից իջնելով մինչև 6.6%՝ զգալի 2.6 տոկոսային կետի նվազում։
- 2023թ․ չորրորդ եռամսյակի աճը ճշգրտվել է 7.7%-ից մինչև 6.4%՝ 1.3 տոկոսային կետի նվազում։
Սրանք ոչ թե աննշան ճշգրտումներ են, այլ Հայաստանի տնտեսական իրականության հիմնարար վերագնահատում։ Ինչպես պատկերված է գծապատկերում, մինչև այս վերանայումը տնտեսությունն առաջին հայացքից աճի միտում ուներ, վերանայումից հետո այն ունի լճացման որոշակի միտում։
Գծապատկեր 2.
Երկրորդ գծապատկերը պատկերում է ՀՆԱ աճի վերանայումից «մինչև և հետո» զգալի տարբերությունը։ Արդյունաբերական ոլորտը (C), որը մի ժամանակ համարվում էր աճի շարժիչ ուժը՝ ապահովելով 2024թ․ առաջին եռամսյակի ՀՆԱ աճի 4.0 տոկոսային կետը, այժմ ապահովում է ընդամենը 1.2 կետ։ Այս ցնցող ճշգրտումը բացահայտում է Հայաստանի վերջին շրջանի աճի խոցելիությունը։
Ավելին` tvyal.com