Ո՞վ կստանձնի ARARAT կոնյակը միջազգային շուկայում առաջ մղելու առաքելությունը
Ժամանակին հայկական ARARAT կոնյակը և վրացական գինիները «Պեռնո Ռիկար»-ի (Pernod Ricard) համար դարձան ռուսական շուկա դուրս գալու բանալին։ Հետադարձ հայացքով, 25 տարի անց, մեզ կարող է անսովոր թվալ, որ Chivas Regal-ը կամ Absolut-ը Ռուսաստանում նույնքան հայտնի չէին, որքան ARARAT -ը: Իրականում միայն մի քանի տարի անց են «Պեռնո Ռիկար»-ի պորտֆելում գտնվող միջազգային ապրանքանիշերը Ռուսաստանում հասնում վաճառքի համադրելի ծավալների (այս նյութում ներկայացվող բոլոր փաստերը մեջբերվում են ընկերության հաշվետվություններից):
Ընկերության 2003 թվականի հաշվետվության մեջ նշվում է, որ թեև Ռուսաստանում «Պեռնո Ռիկար»-ի վաճառքի հիմնական մասը դեռևս կազմում են տեղական ապրանքանիշերը, ինչպիսիք ARARAT -ը կամ վրացական գինիներն են, սակայն համաշխարհային ապրանքանիշերը (Jameson, Martell, Olmeca) ևս բացառիկ աճ են գրանցել:
Հասկանալի է, թե ում հաշվին է ֆինանսավորվել նման «բացառիկ աճի» խթանումը։ 1999 և 2000 թվականներին Ռուսաստանի անկախ մանրածախ օպերատորների ասոցիացիան ARARAT-ը ճանաչել է տարվա ապրանքանիշ, իսկ նույն 2003 թվականի զեկույցում նշվել է, որ ARARAT -ը շարունակում է մնալ անվիճելի առաջատարը Ռուսաստանի բրենդիի շուկայում ՝ զբաղեցնելով 54%-ը։ Քանի որ «Պեռնո Ռիկար»-ն ամեն ինչն անվանում է «բրենդի», բացի ֆրանսիական կոնյակից (որն այն ժամանակ Ռուսաստանում օգտագործում էին եզակի մարդիկ), ակնհայտ է, որ հայկական կոնյակը (այս բառի մեր ընկալմամբ) ապահովում էր «Պեռնո Ռիկար»-ի համար Ռուսաստանի կոնյակի շուկայի կեսից ավելին։
Միայն 5 տարի անց «Olmeca»-ն դառնում է Ռուսաստանում տեկիլայի սեգմենտում առաջատարը, իսկ «Jameson»-ը՝ վիսկիի սեգմենտում (երկու խմիչքն էլ, հատկապես այն ժամանակ, Ռուսաստանում շատ ավելի քիչ տարածված էին, քան կոնյակը):
Իր զեկույցներում ընկերությունը բաց պատասխան է տալիս այն հարցին, թե ինչպես է դա տեղի ունեցել։ 2010 թվականին ընկերությունն ընդունեց հիերարխիա, որն անվանեց «Maison des Marques» կամ «Բրենդերի տուն»: Այս «տան» վերին հարկերում գտնվում են 18 ռազմավարական ապրանքանիշեր (այդ թվում՝ 4 գինու ապրանքանիշ), իսկ ստորին հարկերում՝ 18 առանցքային տեղական ապրանքանիշեր (ներառյալ ARARAT -ը)։
«18 տեղական ապրանքանիշերը խմբին տալիս են մրցակցային առավելություն և թույլ են տալիս ավելի հեշտությամբ տեղաբաշխել օտարերկրյա ապրանքանիշերը տվյալ երկրներում», - ասվում է 2013 թվականի հաշվետվությունում: Այս կամ այլ ձևով այս մասին հաշվետվություններում նշվում է ինչպես դրանից առաջ, այնպես էլ դրանից հետո։
Թե ի՞նչ էր դա ենթադրում տեղական ապրանքանիշերի համար, կարելի է հասկանալ այն բանից, որ ARARAT -ը 2010-ականներից կորցրեց իր առաջատարությունը Ռուսաստանի կոնյակի շուկայում (տարբեր տարիների արդյունքներով այն կամ երկրորդն էր, կամ երրորդը)։
Հասկանալի է, որ եթե, ցանկության դեպքում, հնարավոր եղավ Jameson-ին կամ Chivas-ին գրեթե զրոյից դարձնել ռուսական շուկայի առաջատարներ (ARARAT -ի հաշվին), ապա այդ ջանքերի կեսը կբավարարեր պահպանելու համար ARARAT-ի առաջատար դիրքերը (այն հեղինակության պաշարով, որը նա ձեռք էր բերել խորհրդային անցյալի տասնամյակների ընթացքում): Եթե ARARAT-ի առաջխաղացումը ռազմավարական նպատակ չէր նույնիսկ Ռուսաստանում, ապա կարիք կա՞ զարմանալու, թե ինչո՞ւ այն առաջ չմղվեց Չինաստանում կամ, առավել եւս՝ Եվրոպայում (մինչդեռ Martell կոնյակն ակտիվորեն առաջ էր մղվում Չինաստանում)։
Իհարկե, նման գլոբալ ընկերության համար չկան «սիրելի» և «ոչ սիրելի» ապրանքանիշեր. կա բիզնեսի ռազմավարություն, որը կարող է չհամընկնել Հայաստանի շահերի հետ։ Ինչ-որ մեկը պետք է պաշտպաներ այդ շահերը և սեփականաշնորհման ժամանակ (կամ գոնե դրանից հետո) փորձեր այս կամ այն կերպ նվաճել ARARAT -ի համար ավելի շահավետ զարգացման ռազմավարություն, այդ թվում՝ միայն մեկ շուկայից կախված չլինելու համար։ Իհարկե, այս միակ շուկան բարեկամ երկրի շուկան է, և ARARAT-ն այսպես թե այնպես կմնա Ռուսաստանում։ Բայց արդյո՞ք ARARAT-ի ներկայիս դիստրիբյուտորները (նրանց նկատմամբ ամենայն հարգանք ունենալով հանդերձ) կունենան այնպիսի ուժեղ բանակցային դիրքեր Ռուսաստանի մանրածախ առևտրում և ռեստորանների շրջանում, ինչպիսիք ուներ «Պեռնո Ռիկար»-ը: Եթե նա, մեծ հաշվով, առաջ չի մղել հայկական կոնյակն իր ներկայության այլ երկրներում, ապա հիմա ո՞վ կստանձնի այդ առաքելությունը։